وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات، آموزش و ترويج کشاورزی
موسسه تحقیقات پنبه کشور
تاريخچه
با توجه به اهمیت پنبه در صنایع نساجی و روغنکشی تحقیقات به نژادی آن در ایران از سال 1309 شمسی در فیلستان ورامین آغاز شد. همزمان با نیاز روزافزون به ارقام جدید اصلاح شده و اهميت مدیریت زراعی در افزايش عملكرد و پیشرفت علوم مختلف بویژه در بخش صنایع و کشاورزی مؤسسه تحقیقات پنبه کشـور در سال 1376 در گرگـان تأسیس گردیـد. در حـال حاضـر ایـن مؤسسه دارای پنج بخش تحقیقاتی به نژادی، فنـی و مهندسـی، گیاهپزشکـی، به زراعي و خدمـات فنی و تحقيقاتي می باشد. يك معاونت مستقل نيز در شهرستان ورامين ستاد موسسه را در امر تحقيقات به ويژه در زمينه تكنولوژي الياف ياري مي دهد. بر اساس سیاست های سازمان تات معاونت مذکور از سال 1388به بخش تحقیقات پنبه تبدیل شد.اعضای هیئت علمی این مؤسسه 32 نفر می باشند که در هفت ایستگاه تحقیقاتی اختصاصی در ورامین ( خاوه)، کارکنده، هاشم آباد، کاشمر، اصفهان، داراب و مغان مشغول به تحقیق می باشند.
وظايف
براساس رويكرد سازمان در خصوص تحقيقات کاربردی و هماهنگ با سياست هاي وزارت متبوع سه ماموریت اصلی ذیل در دستور کار مؤسسه تحقيقات پنبه قرار دارد:
الف- تهیه بذور اصلاح شده ارقام تجاری
ب- معرفي ارقام جديد پنبه
ج- فعاليت هاي پژوهشي
الف- اولین ماموریت: تهیه بذور اصلاح شده ارقام تجاری
در قالب این وظیفه حفظ و نگهداری پتانسیل ژنتیکی ارقام تجاری موجود (رقم ساحل،مهر، ورامین و بختگان) با تشکیل طبقات مختلف تکثیر بذر، و تهیه هسته اولیه بذور ارقام تجاری فوق انجام می شود. در سال 85 عملکرد موسسه در قالب این ماموریت (تکثیر طبقات نوکلئوس، سوپر الیت و الیت) بشرح جدول زیر بود. جمع کل سطح زیر کشت طبقات تكثيري مذكور در کشور بالغ بر 1500 هکتار بود که از آن68880 کیلوگرم بذر سوپرالیت و 1289400 کیلوگرم بذر الیت استحصال گرديد. این مقدار همه ساله جهت تهیه بذر گواهی شده برای حدود 150000 هکتار اراضی پنبه کاری كشور در اختیار پیمانکاران خصوصی و دولتی طرف قرارداد با بخش اجرا (اداره کل پنبه و دانه های روغنی ) قرار می گیرد.
ارقام ساحل (گلستان) ورامین
(ورامین) بختگان
(فارس) مهر
(مهر) ورامین
(خراسان) سطح کل
طبقات هکتار
نوکلئوس 18 2 25 7 30 82
سوپرالیت 325 40 380 90 700 1535
جمع کل 343 42 405 97 730 1617
از سال 87 وظيفه نظارت و كنترل و گواهي مزرعه سوپراليت جهت تهيه بذر اليت به موسسه تحقيقات ثبت و گواهي بذر منتقل مي گردد.
ب- دومین ماموریت: معرفي ارقام جديد پنبه
اولويت هاي اصلي موسسه در زمينه معرفي ارقام جديد در سه گروه زير انجام مي شود:
1- ارقام تجاري جدید
2- توليد بذر هيبريدF1
3- تولید هیبرید پنبه تراریخته Bt در اشل تحقیقاتی
*دست آوردها
در طول مدت كوتاهي كه از تاسيس موسسه تحقيقات پنبه كشور مي گذرد دست آوردهاي مهمي به دست آمده است كه به برخي از آنها اشاره مي شود:
· ترخیص و آزادسازی 12 رقم پنبه شامل: سپید، خرداد، گلستان، ارمغان، خورشید، کاشمر، لطیف، شایان، ساجدی، حکمت، پرتو و تابان
· شناسایی بیو-اکولوژی آفات و بیماری‌های پنبه
· رصد و کنترل آفات و بیماری‌های قرنطینه ای پنبه
· افزایش بهروری آب در پنبه از طریق بهینه سازی روش‌های کارآمد آبیاری
· تهیه نقشه‌های دیجیتال حاصلخیزی خاک برای تمامی مراکز کشاورزی گلستان
· طراحی ماشین نیمه مکانیزه برداشت پنبه برای مزارع کوچک
· امکان سنجی نشاکاری پنبه در ایران
· توسعه پنبه مبتنی بر کشاورزی پایدار در ایران
· افزایش مجموعه ژرم پلاسم های پنبه ایران از 190 به بیش از 450 لاین
· تولید هسته اولیه بذر برای حداقل 14 رقم پنبه در ایستگاه‌های مختلف
· استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای در تولید دو رقم جهش یافته پنبه (تابان و پرتو)
برنامه‌هاي در دست اقدام:
« معرفي ارقام مقاوم به آفات ( كرم قوزه، شته، عسلك) پنبه».
« معرفي ارقام پنبه متحمل به خشكي».
« معرفي ارقام پنبه متحمل به شوري».
« معرفي ارقام پنبه مناسب جهت كشت دوم».
« تعيين اثر سوء حشره‌كشها وقارچكشهاي ضد‌عفوني كننده بذر برريشه‌زايي پنبه».
« مطالعه و برنامه‌ريزي آبياري ارقام در دست معرفي پنبه».
« بررسي اقتصادي برداشت ماشيني پنبه»
« بررسي نيازهاي تحقيقاتي ارقام در دست معرفي پنبه در كشت دوم بعد از محصولات پائيزه گندم و كلزا به منظور گسترش سطح زير كشت پنبه »
« ارزيابي تحقيقاتي روش هاي كشت پنبه در مناطق مختلف پنبه‌كاري كشور ( شامل كشت مخلوط، پشته‌هاي عريض، كشت زير پلاستيك بمنظور بهبود روش كار زرارعين و افزايش بازده اقتصادي آنها».
« استفاده از روشهاي زراعي و مواد شيميايي مختلف با هدف كاهش اثرات تنش‌هاي محيطي و كاهش ريزشهاي اندام‌هاي بازده پنبه».
« مديريت مصرف بهينه كودهاي شيميايي در اراضي شور و غير شور».
« بهبود مديريت مصرف كودهاي دامي در زارعت پنبه».
« افزايش كيفيت بذور توليدي با مديريت مناسب زراعي».
« بررسي نوع و مقدار مصرف عناصر ريزمغذي با هدف رفع كمبود اين عناصر در خاك».
« تعيين تناسب و پتانسيل اراضي ايستگاههاي تحقيقات پنبه كشور در توليد پنبه».
ايستگاه تحقيقات پنبه هاشم آباد:
ايستگاه تحقيقات پنبه كاركنده:
خاوه ورامين:
كاشمر:
مغان:
اصفهان:
داراب:
بايع كلا نكا:
قراخيل قايمشهر:
صفي آباد دزفول:
ورزنه كرمان: