به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات پنبه کشور محمد رضی نتاج رئیس بخش گیاه پزشکی موسسه تحقیقات پنبه کشور گفت: نظر به اینکه خسارت ناشی از حمله آفات، عوامل بیماریزا و علف‌های هرز پنبه به‌طور میانگین حدود 30 درصد محصول تولید شده از نظر کمی و کیفی است،لذا توجه به کاهش میزان خسارت حتی در اندازه های کم نیز می تواند تاثیر بسزایی در افزایش میزان تولید محصول، افزایش درآمد کشاورز و بهبود کیفی محصولات تولیدی شود.

وی افزود:بر این اساس برنامه‌های گیاه‌پزشکی بر اساس پایش مداوم و پیوسته مزارع پنبه از لحاظ جمعیت آفات، عوامل بیماریزا و علف‌های هرز و در راستای تکمیل این هدف ارائه روشها و راهکارهای نوین کنترل آنها است.

رضی نتاج ادامه داد:بر اساس آمار ارايه شده در فهرست بيماري¬هاي پنبه، 20 بيماري قارچي، 3 بيماري باكتريايي، 10 بيماري ويروسي، 4 بيماري نماتدي و 2 بیماری فیتوپلاسمائی و اسپیروپلاسمایی، گیاه پنبه را مورد هجوم و آسیب قرار می دهند که بیماریهای مهم پنبه در ایران مرگ گیاهچه ناشی از عوامل مختلف، پژمردگیهای ورتیسیلیومی و گاه پژمردگی فوزاریومی، لکه برگیها ، پوسیدگیهای غوزه و بیماری بلایت باکتریائی پنبه از جمله بیماریهای قرنطینه ای در ایران محسوب می شود که هر چند سال در نقطه ای از کشور بروز می کند.

عضو هیئت علمی بخش گیاهپزشکی موسسه تحقیقات پنبه کشور در ادامه به عوامل بیماری زای محصول اشاره کرد و گفت:عوامل بیماریزای ایجاد کننده مرگ گیاهچه و پژمردگی ورتیسیلیومی دارای دامنه میزبانی وسیعی در بین سایر گیاهان اعم از گیاهان زراعی، زینتی، سبزی و صیفی، جنگلی و علفهای هرز هستند و بهترین روشهای کنترل آنها استفاده از بذور سالم با قوه نامیه بالا، مدیریت زراعی آب و خاک مزرعه، ضدعفونی بذرور با سموم مناسب و استفاده از ارقام مقاوم و متحمل به خصوص در مورد بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی را می توان برشمرد.

وی تصریح کرد: آفات کشت پنبه را می توان در سه گروه،آفات مرحله جوانه زنی بذر تا گیاهچه،آفات مکنده مرحله ظهور گل و غنچه و در نهایت آفات برگ، غنچه، گل یا غوزه مورد بررسی قرار داد که آفات مرحله جوانه زنی بذر تا گیاهچه نظیر مگس هیلمیا، کرم سیمی یا مفتولی ریشه، کرم طوقه بر یا آگروتیس، آفات مکنده مرحله ظهور گل و غنچه مانند تریپس، شته سبز پنبه، زنجرک سبز پنبه، کنه تارعنکبوتی پنبه، سنک غوزه پنبه و سفیدبالک پنبه و آفات برگ، غنچه، گل یا غوزه مانند کرم غوزه پنبه، کرم خاردار پنبه و کرم برگخوار کاردرینا را می توان ذکر کرد.

رئیس بخش گیاهپزشکی موسسه تحقیقات پنبه کشور افزود:تعدادی از آفات میزبانهایی در بین سایر محصولات زراعی دارند که جهت کنترل و جلوگیری از خسارت آنها لازم است به الگوی کشت محصولات توجه شود به طور مثال کرم غوزه پنبه با دامنه میزبانی بسیار گسترده، آفتی همه چیز خوار است که مهمترین میزبانهای آن در استان گلستان از ابتدا بیشتر شامل نخود فرنگی، گوجه فرنگی و پنبه بوده و لذا توجه به جمعیت آفت و کنترل آن در محصولات قبلی در جهت جلوگیری از انتقال و تداوم نسل به پنبه و کاهش خسارت در پنبه بسیار حیاتی است و اینکه دامنه میزبانی آفت کرم غوزه بسیار گسترده بوده و حتی شامل محصولاتی مانند ذرت نیز می شود که در این خصوص میتوان به آفاتی مانند سنک، شته، کنه و عسلک نیز به عنوان آفات مشترک سویا و پنبه اشاره کرد.

رضی نتاج در ادامه به تغییرات اقلیمی اشاره کرد و بیان کرد: با توجه به بروز تغییرات اقلیمی و گرم تر شدن هوا همراه بروز خشکسالی، تغییراتی در رفتار حشرات آفت بروز کرده و در سالهای اخیر جمعیت و به دنبال آن خسارت آفات مکنده افزایش یافته است و برخی از حشرات نیز در سایر محصولات خسارتزا بودند و خسارت آنها در پنبه تاکنون مشاهده نشده و قابل توجه نبوده است ولی در سالهای اخیر در حال توسعه بوده و بایستی مورد توجه و مراقبت باشند که می توان به شپشک آردآلود اشاره کرد که در سالهای اخیر حائز اهمیت شده است.

وی خاطرنشان کرد:نظر به اینکه تعدادی از مهمترین آفات خسارتزای پنبه در سایر محصولات نظیر ذرت، گوجه فرنگی و ... خسارتزا هستند و در نتیجه جهت مبارزه شیمیایی می توان از سمومی که در سایر محصولات نتیجه بخش بودند استفاده نمود ولی براساس قوانین سازمان حفظ نباتات کشور توصیه و استفاده از سمومی که نتیجه آنها در سایر محصولات رضایت بخش بوده و ثبت نیز شدند فقط به دلیل آنکه در محصول پنبه به ثبت نرسیدند قابل توصیه نیست، لذا موسسه تحقیقات پنبه با همکاری موسسه تحقیقات گیاهپزشکی به دنبال بررسی کارآیی سموم جدید با خطرات کمتر است تا ضمن افزایش کنترل آفات مهم در جهت حفظ دشمنان طبیعی و حفیط زیست نیزاثرات بهتری داشته باشند.

وی ادامه داد:تاکنون یک باریک برگ کش و 9 علف‌کش دو منظوره برای زراعت پنبه توصیه شده است که از 9 علف کش دو منظوره، دو علف کش (دی نیترامین وفلئومتورون، از رده خارج شده است و دیورون(کارکس) از سال 1394 به دلیل عدم تدارک و موجود نبودن دز مصرفی از لیست سموم مجاز کشورحذف شده است و علف کش گزاگارد و سونالان (اتال فلورالین) هم قدیمی بوده و در دسترس نمی‌باشد و چند علف کش دیگر که اندکی جدیدتر ثبت شده‌اند از جمله تریفلوکسی سولفورون سدیم ( انوک) و کانوی (پرومترین + فلئومنورون) در دسترس نمی‌باشند. و از سویی تنها علف‌كش‌ پيش‌رويشي مناسب كشت پنبه در حال حاضر تري‌فلورالين مي‌باشد که تري‌فلورالين تا حدودي براي رشد ريشه محدوديت به عمل مي‌آورد و به تبع آن جذب عناصر غذايي را تحت تأثير قرار مي‌دهد و نیز تري‌فلورالين و پنديمتالين علف‌كش‌هاي دي‌نيتروآنيليني هستند كه به صورت جداگانه يا در تلفيق با علف‌كش‌هاي پيش‌رويشي يا پس‌رويشي در محصولاتي نظير پنبه به كار مي‌روند رضی افزود:اين علف‌كش‌ها به خوبي بسياري از علف‌هاي‌هرز باريك ‌برگ و پهن‌برگ دانه‌ريز را كنترل مي‌نمايند و در ايران تاكنون علف‌کش‌های تری‌فلورالین، اتال‌فلورالین، دی‌نیترامین، برای کنترل علف‌های هرز پهن برگ معرفی شده اند که تريفلورالين، بذر بيشتر علف هاي هرز شامل تقريبا بذر همه علف هاي هرز كشيده برگ و نيز تعداد زيادي از علف هاي هرز پهن برگ مانند تاج خروس، خرفه و غیره را به هنگام جوانه زني، كنترل مي كند ولی این علف کش قادر به کنترل علف‌های هرز خانواده سولاناسه از جمله تاج ریزی، تاتوره و عروسک پشت پرده نمی باشد.در این راستا نیز موسسه تحقیقات پنبه با همکاری موسسه تحقیقات گیاهپزشکی به دنبال بررسی کارآیی سموم جدید و در دسترس جهت کنترل علفهای هرز مزارع پنبه می باشد.

عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات پنبه کشور در ادامه با اشاره به اقدامات جهت کاهش وابستگی به منابع خارجی و تکیه بر استقلال داخلی  مواردی را برشمرد و تصریح کرد: مطالعه و بررسی روشهای مختلف در جهت کاهش جمعیت آفات و عوامل بیماریزا و علف‌های هرز، بررسی استفاده از عوامل بیوکنترل، دشمنان طبیعی، استفاده از مواد بومی طبیعی در جهت کنترل جمعیت آنها، مطالعه و شناسایی عوامل بیوکنترل جدید و ناشناخته، مطالعه و بررسی استفاده از مواد تحریک کننده سیستمهای مقاومت گیاهی در تنشهای مختلف زنده و غیرزنده، مطالعه پراکنش و تهیه نقشه های پراکنش عوامل خسارتزای زنده، بررسی میزان مقاومت ژنوتیپها و ارقام مختلف پنبه نسبت به مهم‌ترین عوامل خسارتزا اعم از آفات و بیماری‌ها و معرفی ارقام مقاوم و مناسب در مناطق مختلف کشت پنبه، بررسی تاثیر روشهای نوین زراعی نظیر کشت بدون خاکورزی، کم خاکورزی، کاشت گلدانی و سایر روشها در روی جمعیت آفات و عوامل بیماریزا و تاثیر آنها در کاهش یا افزایش میزان خسارت، بررسی تاثیر روشهای مختلف آبیاری در روی جمعیت آفات و عوامل بیماریزا و علف‌های هرز مزارع پنبه، جستجوی منابع مقاومت در بین ژنو تیپ‌های متعدد پنبه نسبت به مهم‌ترین عوامل بیماریزا و آفات، مطالعه استفاده از امکانات بومی و داخلی نظیر گوگرد تولیدی صنایع پتروشیمی در جهت کنترل عوامل بمیاریزا و آفات، به روز رسانی قوانین و مقررات قرنطینه‌ای داخلی با توجه به تغییر الگوی کشت در کشور به منظور توسعه‌ی کشت در مناطق مختلف کشور، مدیریت عوامل خسارتزای پنبه در کشاورزی حفاظتی، بررسی امکان تهیه‌ی مواد شیمیایی مورد نیاز در کنترل آفات، علف‌های هرز و بیماری‌های پنبه در داخل کشور، برآورد خسارت ناشی از عوامل قهری و مدیریتی در پنبه، بررسی عوامل خسارتزای گیاهچه در مناطق مختلف و امکان ضد عفونی توأم بذر با عوامل شیمیایی مختلف، بررسی فلور علف‌های هرز پنبه و ارائه راه‌کارهای پیشگیری و کنترل آنها، بررسی مقاومت آفات، عوامل بیماریزا و علف‌های هرز پنبه نسبت به سموم مصرفی، برآورد خسارت عوامل خسارتزای زنده و تعیین آستانه زیان اقتصادی آنها و بسیاری از برنامه‌های دیگر را می توان از اهم اقداماتی برشمرد که می توان در جهت افزایش استقلال و کاهش وابستگی به منابع خارجی برشمرد.

وی ادامه داد:شناسایی و معرفی ارقام مقاوم و متحمل به مهمترین آفات و عوامل بیماریزای پنبه، اجرا و توصیه برنامه مدیریت تلفیقی آفات، بیماریها و علفهای هرز در مزراع پنبه، توسعه روشهای نوین کنترل کرم غوزه پنبه نظیر توصیه استفاده از کاشت گیاهان تله نظیر نخود در سطح ناچیز در کنار مزرعه پنبه به منظور جلب پروانه آفت و سپس انهدام و کنترل جمعیت آفت به منظور کاهش جمعیت کرم غوزه در مزرعه پنبه، و بیماری بلایت باکتریایی پنبه که در یک مورد با ردیابی و شناسایی بیماری قرنطینه ای بلایت باکتریایی پنبه در سنوات گذشته در برخی از مزارع پنبه کشور، تعیین پراکنش بیماری، درصد بذرزادی، مدت زمان بقای باکتری در داخل بقایای گیاهی به جا مانده در خاک، معرفی رقم مقاوم و ارائه دستورالعملهای ضروری، از گسترش بیماری در مزارع پنبه کشور از دیگر اقدامات محققان این بخش بوده است .

رضی نتاج در پایان گفت:بخش گیاهپزشکی موسسه تحقیقات پنبه کشور،همکاری بسیار نزدیک بین حفظ نباتات استان گلستان و بخش تحقیقات گیاهپزشکی در پایش ماهواره ای کرم غوزه پنبه با استفاده از اطلاعات ماهواره ای و راستی آزمایی با اطلاعات مزرعه ای اثرات بسیار موثری داشته است به طوری که براساس نتایج ناشی از این پروژه، سازمان حفظ نباتات کشور راه اندازی سایت پایش آفات پنبه در کلیه استانهای پنبه خیز کشور را اجرایی نمود و در این زمینه مطالعه استفاده از امکانات بومی و داخلی نظیر گوگرد تولیدی صنایع پتروشیمی در جهت کنترل عوامل خسارتزای زنده اجرا شده و چندین پروژه در خصوص کارآیی سایر فرمولاسیونهای مختلف گوگرد مانند گوگرد وتابل، گوگرد مایع و سولفور روی عوامل مرگ گیاهچه، تریپس و کنه و طراحی تله های هوشمند ردیابی کرم غوزه پنبه اجرا و نتایج مفید و کاربردی را به همراه داشته است.